40 χρόνια από το σεισμό του Άη Στράτη

Σήμερα, 20 Φεβρουαρίου 2008, κλείνουμε 40 χρόνια από τον καταστροφικό σεισμό που γκρέμισε όλο τον οικισμό του Άη Στράτη. Με την αφορμή αυτή καλέσαμε σήμερα στο σχολείο μας δύο γιαγιάδες που έζησαν τις στιγμές του σεισμού και είδαμε μαζί τους ένα μικρό ντοκιμαντέρ που φτιάξαμε και αφηγηθήκαμε τα γεγονότα εκείνης της καταστροφικής νύχτας. Αυτά τα γεγονότα θέλουμε να τα μοιραστούμε μαζί σας και για το λόγο αυτό δημοσιεύουμε ένα κειμενό που έγραψε μία συμμαθήτρια μας και το βίντεο που έφτιαξαν κάποιοι καθηγητές μαζί με παιδιά από το σχολείο μας.

Ήταν 20 Φεβρουαρίου 2 ή 3 η ώρα τη νύχτα, σύμφωνα με τη μαρτυρία της θείας μου, Αθηνάς Προβατά η οποία ήταν παρούσα στον σεισμό. Της τηλεφώνησα στην Αθήνα όπου ζει για να μου περιγράψει εκείνες τις τραγικές στιγμές και να τις ζήσω και εγώ λιγάκι μέσα από την αφήγησή της.

«Ξαφνικά στον ύπνο μας, αρχίσαμε να ακούμε τζάμια να σπάνε, σπίτια να κατεδαφίζονται, άλλους ανθρώπους να φωνάζουν. Επικρατούσε ένας πανικός. Ουρλιάζαμε, τρέχαμε, μόνο προσπαθούσαμε να σώσουμε τα παιδιά μας, πάσχιζαμε να καταφέρουμε να βγούμε από τα σπίτια μας. Όσοι καταφέραμε να σωθούμε, διότι υπήρξαν και 22 θύματα, μεταφερθήκαμε σε ένα καϊκι προκειμένου να είμαστε προφυλαγμένοι μέσα στη θάλασσα. Αυτό όμως ήταν ένα μεγάλο λάθος. Πάνω στον πανικό μας, δεν υπολογίσαμε ότι μπορεί να ερχόταν κάποιο παλιρροιακό κύμα και να χανόμαστε όλοι. Πάνω στην απελπισία μας κάναμε αυτό το σοβαρό λάθος που ευτυχώς δεν στοίχισε τις ζωές ανθρώπων. Το βράδυ το περάσαμε εκεί. Την επόμενη ημέρα, μας πήραν από το καϊκι και μας μετέφεραν στο «παλιό σχολείο». Στέλνοντας τηλεγραφήματα για ό,τι συνέβη, οι Αρχές του χωριού κατάφεραν να μας εξασφαλίσουν σκηνές για να μείνουμε με τις οικογένειες μας, ρούχα, χαλιά για να ζεσταινόμαστε και ξηρά τροφή. Στις σκηνές μείναμε 1 χρόνο περίπου. Εκεί τρώγαμε, εκεί κοιμόμαστε, εκεί πλέναμε τα ρούχα μας με νερό το οποίο κουβαλούσαμε με κουβάδες από πηγή την οποία είχε φτιάξει ο στρατός.»

Όλα αυτά διαδραματίστηκαν ενώ στην Ελλάδα είχαμε τη δικτατορία των συνταγματαρχών. Χειμώνα, καλοκαίρι, αυτοί οι άνθρωποι υπέφεραν. Το καλοκαίρι από τη ζέστη γιατί οι σκηνές την τραβούσαν ουσιαστικά, και το χειμώνα από το κρύο μιας και με τα μαγκάλια μόνο δεν μπορούσαν να ζεσταθούν. Μαζί με τα σπίτια τους έχασαν και και τις ζωές τους. Βλέποντας το χωριό κατεστραμμένο, αγανάκτηση και απελπισία κυρίευε τις ψυχές τους. Φόβος και τρόμος για την τύχη τη δική τους και των οικογενειών τους.

Αφού πέρασε αυτός ο ένας χρόνος και αφού ολοκληρώθηκε ο νέος οικισμός, αποφασίστηκε να μοιράσουν τα σπίτια με κλήρο γιατί δεν μπορούσαν να αποφασίσουν ποιος θα έπαιρνε ποιο. Η χούντα ουσιαστικά τους βοήθησε, αλλά πολλοί έχουν ακόμα μία πικρία μέσα τους γιατί ορισμένα σπίτια δεν είχαν καταστραφεί και θεωρούν πως αν δεν είχε εμπλακεί η χούντα τότε, μόνοι τους οι κάτοικοι θα κατάφερναν σιγά σιγά να ξαναφτιάξουν το χωριό και μάλιστα όπως ήταν τότε.

Το χωριό ήταν πιο όμορφο πριν, πιο γραφικό. Υπήρχαν στενά δρομάκια, καλντερίμια, δυόροφα και τριόροφα σπίτια. Μετά το σεισμό όλα αυτά χάθηκαν. Μπορεί να φτιάχτηκε ο νέος οικισμός, αλλά δεν είχε καμία σχέση με τον προηγούμενο. Πολλοί θεωρούν μάλιστα πως ήταν να σα να τους έκλεισαν σε μπουντρούμια μιας και όλα τα σπίτια ήταν μονοόροφα και άσχημα. Αν και τώρα πια έχουν προσαρμοστεί, ακόμα αναπολούν τη ζωή πριν το 1968.

Ο σεισμός κατέστρεψε σπίτια, διέλυσε γειτονιές ακόμα και οικογένειες λόγω της αναγκαίας μετανάστευσης για εύρεση εργασίας. Μαζί με τον οικισμό δέχτηκε ένα ισχυρό πλήγμα και η κοινότητα των ανθρώπων.

Η ημερομηνία του σεισμού έχει χαραχθεί στις ψυχές των ανθρώπων και δύσκολα μπορεί να την ξεχάσει έστω και μετά από 40 χρόνια. Ακούγοντας τους μεγαλύτερους να εξιστορούν τα γεγονότα αυτά εκτός από την συγκίνηση που νιώθω, έχω και την περιέργεια για το πώς ήταν τότε το χωριό μας. Πριν από αυτό το φονιά σεισμό.

Σίγουρα, οι περισσότεροι από εμάς θα προτιμούσαμε ο Άη Στράτης να έχει διατηρήσει την όψη του. Το χωριό μπορεί να χάθηκε, αλλά οι αναμνήσεις των μεγαλυτέρων και οι περιγραφές τους είναι ένα καλό κίνητρο για να σκεφτούμε πώς μπορούμε να δημιουργήσουμε πάλι τον Άη Στράτη που θα μας άρεσε.

Ελένη Κακαλή